Sakramenty nie są jakąś tajemniczą siłą lub energią zamkniętą w wodzie, chlebie, winie czy oleju, a następnie uwalnianą przez odpowiednie gesty i słowa. Nie są też mocą, którą człowiek mógłby dowolnie używać do swoich celów. Są wyrazem najściślejszej więzi chrześcijanina ze Zbawicielem.

Jedną z głównych cech duchowości chrześcijańskiej, zwłaszcza katolickiej, jest jej sakramentalny charakter. „Katechizm Kościoła Katolickiego” wskazuje, że sakramenty są skutecznymi znakami łaski, ustanowionymi przez Chrystusa i powierzonymi Kościołowi, przez które jest nam udzielane życie Boże (nr 1131).

Siedem sakramentów i największy Sakrament

Tradycyjnie w Kościele katolickim wymienia się siedem sakramentów świętych. Dzieli się je na trzy grupy: sakramenty inicjacji chrześcijańskiej (chrzest, bierzmowanie i Eucharystia), sakramenty uzdrowienia (pokuta i namaszczenie chorych) oraz sakramenty będące w służbie wspólnoty wierzących (kapłaństwo i małżeństwo). Sakramenty są zmysłowo dostrzegalnymi znakami. Uobecniają nadprzyrodzoną rzeczywistość, którą oznaczają. Takim znakiem, poprzez który tajemnica Trójcy Świętej stała się dla nas przystępna, jest przede wszystkim Chrystus. O Nim św. Paweł Apostoł pisze, że jest obrazem Boga niewidzialnego (Kol 1, 15). W Nim bóstwo przyoblekło się w ciało (por. J 1, 14), dzięki czemu Chrystus stał się Pośrednikiem i Źródłem życia. On jest pierwszym i największym Sakramentem. Duchowość chrześcijańska polega na uczestniczeniu w życiu Chrystusa i upodobnieniu się do Niego. Teologia duchowości określa to mianem chrystoformizacji. Właśnie dzięki sakramentom świętym możliwe staje się związanie swego życia ze Źródłem życia. Ponadto w sakramentalnych znakach chrześcijanin doświadcza działania Ducha Świętego, głównego Animatora życia duchowego.

Po co są sakramenty?

Można mówić przynajmniej o pięciu zasadniczych celach sakramentów świętych (por. KKK 1123). Przede wszystkim mają one:

- uświęcać człowieka przez to, że są skutecznymi znakami łaski, a więc niezawodnie jednoczą ludzi z Trójcą Świętą, a także pomiędzy sobą;

- tworzyć wspólnotę Kościoła świętego. Szczególną rolę w tym względzie odgrywają chrzest, który – wszczepiając ludzi w Chrystusa – daje początek życiu duchowemu, a także Eucharystia. Jest ona, według określenia Soboru Watykańskiego II, źródłem i szczytem całego życia chrześcijańskiego (Konstytucja o liturgii świętej „Sacrosanctum Concilium”, nr 10);

- służyć realizacji zbawczego planu Boga, przyczyniając się do oddawania Mu należnej chwały. Cytowany katechizm zwraca jeszcze uwagę, że sakramenty:

- pełnią funkcję pouczającą, są bowiem ściśle związane z przepowiadaniem słowa Bożego, które wymaga wiary;

- wiarę nie tylko zakładają, lecz za pomocą słów i rzeczy dają jej wzrost, umacniają ją i wyrażają (nr 1123). Stąd określane są sakramentami wiary.

W kontekście ostatniego celu sakramentów należy podkreślić, że wprawdzie są one darami łaski Bożej, ale ich owocność w życiu chrześcijanina w dużym stopniu zależy od jego wiary, czyli świadomego i dobrowolnego, a przy tym pełnego ufności i miłości otwarcia się na Chrystusa.